Türkiye’de asgari ücret, yarı zamanlı veya tam zamanlı işçi olarak 30 günden fazla çalışmanız halinde her ay kazanmanız gereken minimum para miktarıdır. Asgari ücret günlük olarak belirlenir, ancak yıllık ve saatlik olarak da belirlenebilir. “Aylık” ücret günlük bazda hesaplanır. Standart haftalık çalışma saati 45 saattir, bu da haftanın diğer günlerine eşit olarak dağıtılırsa ve sadece bir gün izin yapıldığı varsayılırsa günde 7 saat 30 dakikadır.
Yasal olarak zorunlu olan haftalık iznin en az bir günü, işçi o gün çalışmış gibi ödenir – yasal jargonu geçiyoruz. Asgari ücret çalışma hayatının temel unsurlarından biridir ve uygulanabilir en alt sınırı temsil eder.
Tarihçe
Türkiye’de mevcut asgari ücret 1936 tarihli İş Kanunu ile kabul edilmiş olsa da 1951 yılına kadar uygulanmamıştır. Asgari ücret 1951’den 1967’ye kadar yerel komisyonlar tarafından belirlenmiştir. Mevcut asgari ücret tespit komisyonu uygulaması 1967 yılından sonra başlamıştır.
2022 yılından itibaren asgari ücretin gelir vergisi matrahı üzerinden %15 oranında gelir vergisi ve brüt ücret üzerinden %07,59 oranında damga vergisi uygulanmaktadır. 2021 yılında bu vergilerin kaldırılması yönünde karar alınmış, gelir vergisinin kaldırılması sonucunda tüm kesintilerden sonraki tutara eklenen ve medeni durum ile çocuk sayısına göre değişkenlik gösteren asgari geçim indirimi kaldırılmıştır.
Yıllara göre asgari ücret tablosu
| Yıl | Brüt (TL) | Net (TL) | Brüt (dolar) | Net (dolar) | Brüt için Dolar Değeri | Net için Dolar Değeri | Brüt/Net Dolar Değerleri Oranı | Brüt (SAGP, 2020 doları) | Not |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2022 Temmuz-Aralık | 6471 | 5500,35 | 386,15 | 328,20 | 16,76 | 16,76 | 0% | ||
| 2022 Ocak-Haziran | 5.004,00 | 4.253,40 | 292,63 | 248,71 | 17,1 | 17,1 | 0% | – | – |
| 2021 | 3.577,50 | 2.825,90 | 481,80 | 228,27 | 7,43 | 12,38 | 40% | – | – |
| 2020 | 2.943,00 | 2.324,70 | 495,00 | 419,90 | 5,95 | 5,54 | 7% | 12.777,80 | – |
| 2019 | 2.558,00 | 2.020,59 | 485,90 | 450,90 | 5,26 | 4,48 | 17% | 12.466,40 | – |
| 2018 | 2.029,50 | 1.603,00 | 532,10 | 420,30 | 3,81 | 3,81 | 0% | 14.425,90 | – |
| 2017 | 1.777,00 | 1.404,00 | 502,80 | 487,20 | 3,53 | 2,88 | 23% | 14.698,20 | – |
| 2016 | 1.647,00 | 1.300,99 | 565,90 | 545,30 | 2,91 | 2,39 | 22% | 15.136,80 | . |
| 2015 Temmuz-Aralık | 1.273,50 | 1.000,54 | – | ||||||
| 2015 Ocak-Haziran | 1.201,50 | 949,07 | – | ||||||
| 2014 Temmuz-Aralık | 1,136 | 891 | – | ||||||
| 2014 Ocak-Haziran | 1,071 | 846 | – | ||||||
| 2013 Temmuz-Aralık | 1,021.50 | 804.69 | – | ||||||
| 2013 Ocak-Haziran | 978.60 | 773.98 | – | ||||||
| 2012 Temmuz-Aralık | 940.50 | 739.80 | – | ||||||
| 2012 Ocak-Haziran | 886.50 | 701.14 | – | ||||||
| 2011 Temmuz-Aralık | 837.00 | 599.21 | – | ||||||
| 2011 Ocak-Haziran | 796.50 | 570.21 | – | ||||||
| 2010 Temmuz-Aralık | 760.50 | 544.44 | – | ||||||
| 2010 Ocak-Haziran | 729.00 | 521.89 | – | ||||||
| 2009 Temmuz-Aralık | 693.00 | 546.00 | – | ||||||
| 2009 Ocak-Haziran | 666.00 | 527.13 | – | ||||||
| 2008 Temmuz-Aralık | 638.70 | 546.00 | – | ||||||
| 2008 Ocak-Haziran | 608.40 | 481.55 | – | ||||||
| 2007 Temmuz-Aralık | 419,155.652 | – | |||||||
| 2007 Ocak-Haziran | 403,034.281 |
Asgari ücetin saatlik karşılığı
Asgari ücret her ay 30 iş günü üzerinden hesaplanmaktadır. Haftada bir gün yasal olarak zorunlu ücretli izin vardır ve standart çalışma haftası 45 saattir. Haftalık çalışma saatleri haftanın diğer günlerine yayıldığında, günlük çalışma süresi 7,5 saat asgari ücrettir. İzin günü için ödenen ücret saat ücretinin 7,50 katıdır, ancak bu haftalık çalışma süresine dahil değildir. Asgari ücretle çalışılan her saat, ayda 30 iş gününde 7,5 saat çalışıldığı varsayılarak 225 sayısının ücrete bölünmesiyle hesaplanır.
Çalışan ve işveren arasındaki normal haftalık çalışma süreniz 45 saatten azsa (örneğin 40 saat), yaptığınız her ek iş için saat başına %25 daha fazla ödeme alırken, haftada 45 saatten fazla çalışıyorsanız saat başına %50 daha fazla ödeme alırsınız.
| Yıl | Saatlik Brüt Ücret (TL) |
|---|---|
| 2022
(07-12) |
28,76 |
| 2022
(01-06) |
22.24 |
| 2021 | 15,90 |
| 2020 | 13.08 |
| 2019 | 11.37 |
| 2018 | 9.02 |
| 2017 | 7.90 |
| 2016 | 7.32 |
Vergi
Emekli olmayan işçilerin brüt ücretlerinin %14’ünü sosyal güvenliğe ve %1’ini işsizlik sigortasına ödemeleri gerekmektedir.
İşverene maliyeti
Asgari ücretli işçiye baktığınızda, işverenin çalıştırdığı her işçi için brüt ücret üzerinden %20,5 işveren sosyal güvenlik primi ve %2 işveren işsizlik sigortası primi ödediği ortaya çıkıyor. Bu oranlar, hükümet tarafından sağlanan teşvikler neticesinde yıllık bazda değişebilmektedir.
Örnek hesaplama :
ASGARİ ÜCRET 6.471,00
SGK PRİMİ% 15.5 (İşveren Payı) (*) 1003,01
İŞVEREN İŞSİZLİK SİGORTA PRİMİ % 2 129,42
İŞVERENE TOPLAM MALİYET 7.603,43
Asgari ücret hırsızlığı
Asgari ücret ihlalinin doğrudan ve dolaylı olarak çeşitli şekillerde gerçekleşebileceğini biliyor muydunuz…? Bunlardan ilki, örneğin bir işçinin haftalık çalışma saatine göre tam zamanlı olduğu halde kayıtlarında yarı zamanlı olarak gösterilmesi, fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi ve ay sonunda ücretin belli bir kısmının geri alınmasıdır.
Demografi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2014 verilerine göre, Türkiye’de kayıtlı 12,2 milyondan fazla çalışanın %40’ından biraz daha azı asgari ücretle çalışmaktadır.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu
Türkiye’de asgari ücret, 3 farklı partiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenmektedir. İşçi ve işveren temsilcileri ile devlet temsilcilerinin her birinin bir oy hakkı bulunmaktadır. İlgili kararların kesinleşmesi için oy birliği yerine çoğunluk gerekmektedir.
DİSK-AR tarafından 2017 yılında yapılan bir araştırmaya göre, 18 karardan 13’ü işveren ve devlet temsilcilerinin ikiden fazla oyu ile alınmıştır. Sadece üç yılda işveren temsilcileriyle oybirliği sağlanmıştır. İşveren temsilcileri, asgari ücret tespit komisyonunun oy çokluğu yerine oy birliği kuralını benimsemesi gerektiğini savunuyor.
Yıllara Göre Asgari Geçim İndirimi Tablosu
| 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | |
| Bekâr | 45,43 | 49,95 | 54,68 | 59,74 | 66,49 | 73.40 |
| Evli çocuksuz | 54,76 | 59,94 | 65,61 | 71,68 | 79,79 | 89,07 |
| Evli (1) çocuklu | 61,60 | 67,43 | 73,81 | 80,64 | 89,76 | 99,08 |
| Evli (2) çocuklu | 68,44 | 74,93 | 82,01 | 89,60 | 99,73 | 110,09 |
| Evli (3) çocuklu | 73,01 | 79,92 | 87,48 | 95,57 | 106,38 | 117,43 |
| Evli (4) çocuklu | 77,57 | 84,92 | 92,95 | 101,54 | 113,03 | 124,77 |
| 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |
| Bekâr | 80,33 | 90,11 | 123.53 | 133,31 | 152,21 | 191,88 |
| Evli çocuksuz | 96,39 | 108,14 | 148,23 | 159,98 | 182,66 | 230,26 |
| Evli (1) çocuklu | 108,44 | 121,65 | 166,76 | 179,97 | 205,49 | 259,04 |
| Evli (2) çocuklu | 120,49 | 135,17 | 185,29 | 199,97 | 228,32 | 287,82 |
| Evli (3) çocuklu | 128,52 | 144,18 | 197,64 | 226,63 | 258,76 | 326,20 |
| Evli (4) çocuklu | 136,55 | 153,19 | 209,99 | 226,63 | 258,76 | 326,20 |
Asgari ücret ve çeyrek altın
